Իսրայելական զենքն օգտագործվել է Արցախի Հանրապետության և Հայաստանի դեմ պատերազմներում. «Blankspot»

Մայիսի սկզբին Թուրքիան եռամսյա առևտրային էմբարգո է սահմանել Իսրայելի դեմ։ Ֆորմալ առումով սա բողոք է Գազայում Իսրայելի պատերազմի դեմ, սակայն փորձագետները կարծում են, որ դրա հետևում կան նաև ներքաղաքական դրդապատճառներ: «News.am»-ի փոխանցմամբ՝ դրա մասին գրում է շվեդական «Blankspot» պարբերականը։

Էմբարգոյի սահմանումից ի վեր առևտուրը վերաուղղվել է այլ երկրների միջոցով:

Իսրայելի և Թուրքիայի մաքսային մարմիններն ապրանքաշրջանառության վերաբերյալ տարբեր թվեր են գրանցել երկրների միջև։ Մինչ թուրքական իշխանությունները կարծում են, որ արտահանումը նվազել է 99%-ով, իսրայելական կողմը գրանցել է 69%-ով նվազում։ «Middle East Eye» ակնարկը ցույց է տալիս, որ առևտուրը հիմնականում կատարվել է Հունաստանի միջոցով:

Իսրայելա-թուրքական հարաբերությունները բարդ են և տարիներ շարունակ մերթ սառեցվել են, մերթ՝ կարգավորվել։ Վերջին դիվանագիտական ​​ճգնաժամը Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից պաշտոնապես հռչակվել է որպես Գազայի հատվածում ռազմական հանցագործությունների դեմ ուղղված ուղենիշ, որը նա որակել է ցեղասպանություն: Սակայն թուրք վերլուծաբանները կարծում են, որ այս հռետորաբանության հետևում կան նաև ներքաղաքական դրդապատճառներ։

Սա մասամբ պայմանավորված է նրանով, որ Թուրքիան խոր, բազմամյա տնտեսական ճգնաժամի մեջ է, որը կառավարությունն ի վիճակի չէ հաղթահարել: Իշխող կուսակցությունը կորցրել աջակցությունը ինչպես 2023 թվականի մայիսին անցկացված խորհրդարանական ընտրություններում, այնպես էլ 2024 թվականի գարնանն անցկացված ՏԻՄ ընտրություններում։

Իսրայելի դեմ ավելի կոշտ միջոցների նպատակներից մեկը, թերևս, կառավարության դեմ դժգոհությունը զսպելն է, մի կողմից՝ պատերազմում Պաղեստինին պաշտոնապես աջակցելու համար, իսկ մյուս կողմից՝ Իսրայելի հետ առևտուրը շարունակելը:

Իրավիճակն ավելի է բարդացել նրանով, որ Իսրայել նավթ արտահանելու համար Բաքվին դեռ թույլատրվում է օգտագործել թուրքական նավահանգիստները։ Սա Ստամբուլում ադրբեջանական պետական ​​«Socar» նավթային ընկերության դեմ ուսանողական ավելի քան մեկ ամիս տևած բողոքի ցույցեր է առաջացրել։ Ի թիվս այլ բաների՝ ակտիվիստները պատերը ներկել են կարմիր՝ ցույց տալու համար, որ Բաքուն մասնակից է խաղաղ բնակչության սպանությանը:

Ադրբեջանական նավթը Իսրայելի սպառման մոտ 40%-ն է կազմում, և նշվում է, որ այն կարևոր դեր է խաղում Գազայի հատվածի պատերազմում: Նմանապես, Իսրայելը Բաքու բարձր տեխնոլոգիական զենքի խոշորագույն արտահանողներից մեկն է։ Իսրայելական զենքն օգտագործվել է Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի դեմ պատերազմներում։

Բաքվից դեպի Թուրքիայի Ջեյհան նավահանգստային քաղաք նավթամուղն ավարտվել է 2000-ականների սկզբին և նավթ արդյունահանող երկրի տնտեսության համար կարևոր է համարվում։

Ադրբեջանցի քաղաքագետ Բահրուզ Սամադովը նկարագրել է թե՛ Իսրայելի, թե՛ Թուրքիայի հետ Բաքվի սերտ դաշինքի երկընտրանքը։ Մինչ թուրքական հասարակությունը քննադատում է Իսրայելին, ադրբեջանական քաղաքականությունն այլ ուղղությամբ է ընթանում։

Բաքվի և Թուրքիայի հարաբերությունները հաճախ բնութագրվում են որպես «երկու երկիր, մեկ ժողովուրդ»: Ստամբուլում «Socar»-ի դեմ ցույցերի ժամանակ ընդհանուր կարգախոսն էր՝ «երկու երկիր, մեկ դավաճանություն»։

Թել Ավիվի Աազգային անվտանգության հետազոտությունների ինստիտուտի վերլուծաբան Գալիյա Լինդենշտրաուսը ֆրանսիական RFI պարբերականին ասել է, որ Բաքվի շարունակական նավթի արտահանումը վկայում է սերտ հարաբերությունների կայունության մասին:

«Բաքուն դեռ չի դադարեցրել նավթի արտահանումն Իսրայել։ Ընդհակառակը, այն շարունակվում է սովորականի պես, և սա ևս մեկ անգամ Բաքվի հուսալիության և Իսրայելի իրական գործընկեր լինելու փաստն է»,- նշել է Գալիյա Լինդենշտրաուսը։