Մարշալի պլանը

Մարշալի պլանը. Գերմանիայի վերականգնումը 2-րդ համաշխարհային պատերազմից հետո

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Գերմանիայի վերակառուցումը, որը խարսխված էր Մարշալի պլանի վրա, պատմության մեջ համարվում է տնտեսական վերականգնման և միջազգային համագործակցության հաջողված օրինակ։ Այս գործընթացը կարևոր էր ոչ միայն Գերմանիայի, այլև ողջ Եվրոպայի տնտեսական և քաղաքական կայունության համար։ Ահա այս պատմության հիմնական մանրամասները։

1. Պատերազմից հետո Գերմանիայի վիճակը

1945 թվականին Գերմանիան ամբողջովին ավերված էր:

- Քաղաքների մեծ մասը՝ ներառյալ Բեռլինը, Դրեզդենը և Համբուրգը, ենթարկվել էին ռմբակոծությունների։

- Արդյունաբերական ենթակառուցվածքները կործանված էին։

- Միլիոնավոր մարդիկ անօթևան էին կամ տեղահանված։

- Գերմանիայի տնտեսությունը տառապում էր հիպերինֆլյացիայից և գործազրկությունից։

- Երկիրը բաժանվել էր չորս օկուպացիոն գոտիների՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Սովետական Միության վերահսկողության տակ։

Այս վիճակը սպառնում էր ոչ միայն Գերմանիայի, այլև ողջ Եվրոպայի քաղաքական և տնտեսական կայունությանը։

2. Մարշալի պլանի նախապատմությունը

1947 թվականին ԱՄՆ պետքարտուղար Ջորջ Մարշալը ներկայացրեց Եվրոպայի վերակառուցման ծրագիրը, որը հայտնի դարձավ որպես Մարշալի պլան։ Ծրագիրը նախատեսում էր ամերիկյան ֆինանսական օգնություն տրամադրել եվրոպական երկրներին՝ պատերազմի հետևանքները հաղթահարելու համար։

Ծրագրի նպատակներն էին․

- Աջակցել տնտեսությունների վերականգնմանը։

- Կանխել կոմունիզմի տարածումը՝ հատկապես Սովետական Միության ազդեցությունը Արևմտյան Եվրոպայում։

- Խթանել առևտուրը և ամերիկյան ապրանքների ներմուծումը։

3. Գերմանիայի տնտեսական վերականգնումը

Մարշալի պլանի շրջանակում 1948-1952 թվականներին Գերմանիային տրամադրվեց շուրջ 1.4 միլիարդ դոլար, ինչը այն դարձրեց ծրագրի հիմնական շահառուներից մեկը։

Հիմնական քայլերը.

- Արդյունաբերության վերականգնում․

- Գործարանների վերակառուցում։

- Նոր տեխնոլոգիաների ներդրում։

Գյուղատնտեսության զարգացում

Արտադրության վերականգնման նպատակով Գերմանիան ստացավ տեխնիկա և պարարտանյութեր։

Տնտեսական քաղաքականության բարեփոխումներ

- Գերմանիայի կառավարությունը իրականացրեց շուկայական տնտեսության բարեփոխումներ։

- 1948 թվականին իրականացվեց արժույթի բարեփոխում՝ ներմուծելով դոյչմարկը, որը դարձավ տնտեսական կայունության հիմք։

4. Սոցիալական և քաղաքական ազդեցությունը 

- Անօթևանների խնդրի լուծում․ Օկուպացիոն գոտիներում բնակարանային շինարարությունը խթանեց տեղահանվածների տեղավորումը։

- Կառավարման ձևավորումը․ 1949 թվականին ստեղծվեց Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությունը (Արևմտյան Գերմանիա), որը ղեկավարվում էր ժողովրդավարական սկզբունքներով։

- Կրթության և աշխատուժի զարգացում․ Գերմանիան ներդրեց կրթական ծրագրեր՝ աջակցելու գիտության, ինժեներական և տեխնոլոգիական ոլորտներում։

5. Տնտեսական հրաշքը («Wirtschaftswunder»)

1950-ական թվականների կեսերին Արևմտյան Գերմանիան վերածվեց աշխարհի ամենահզոր տնտեսություններից մեկի։ Այս զարգացումը հայտնի դարձավ որպես Տնտեսական հրաշք։

- Արդյունաբերական արտադրանքը 1950-1960 թվականների ընթացքում եռապատկվեց։

- Գերմանիան դարձավ Եվրոպայի տնտեսական շարժիչ ուժը։

Հիմնական գործոնները․

- Լյուդվիգ Էրհարդի տնտեսական քաղաքականությունը․ Արևմտյան Գերմանիայի էկոնոմիկայի նախարարն իրականացրեց շուկայական բարեփոխումներ։

- Արտաքին առևտրի ընդլայնումը․ Գերմանիան դարձավ միջազգային առևտրի առանցքային կենտրոն։

- Եվրոպական համագործակցությունը․ Գերմանիան դարձավ եվրոպական ինտեգրման շարժիչ ուժերից մեկը՝ նպաստելով Եվրոպական Տնտեսական Համայնության (ԵՏՀ) ձևավորմանը։

6. Սառը պատերազմը և Գերմանիայի բաժանումը

Մարշալի պլանի օգնությունը տրամադրվում էր միայն Արևմտյան Գերմանիային։ Սովետական Միության վերահսկողության տակ գտնվող Արևելյան Գերմանիան (Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն) չէր մասնակցում ծրագրին։ Արևելյան Գերմանիայում հաստատվեց կենտրոնական պլանավորված տնտեսություն, ինչը խոչընդոտեց տնտեսական աճը։

7. Մարշալի պլանի հաջողությունը

Մարշալի պլանը համարվում է հաջողված հետևյալ պատճառներով․

- Գերմանիան վերածվեց հզոր տնտեսական կենտրոնի։

- Արևմտյան Եվրոպայում կանխվեց կոմունիզմի տարածումը։

- Խթանվեց եվրոպական համագործակցությունը և միասնական շուկայի ստեղծումը։

8. Ժառանգությունը

Մարշալի պլանը ոչ միայն տնտեսական ծրագիր էր, այլև արժեքների և համագործակցության խորհրդանիշ։ Այն ցույց տվեց, որ միջազգային համագործակցությունը կարող է լուծել գլոբալ խնդիրները և հիմք դնել երկարաժամկետ խաղաղության։

Գերմանիայի վերականգնումը Մարշալի պլանի շնորհիվ դարձավ հաջողված մոդել հետպատերազմյան վերականգնման համար, որը մինչ օրս օգտագործվում է որպես օրինակ։

Ավելացնել նոր մեկնաբանություն

Ավելին հեղինակից

Հաջիև
Եթե Հայաստանը խաղաղություն է ուզում, պետք է համագործակցի Բաքվի դատական գործընթացի հետ. Հաջիև
Սուրեն
Սահմանադրական բարեփոխումների բուն նպատակը Բաքվի պահանջների կատարումն է. Սուրենյանց
Ալիև
Ալիևը կրկին պնդում է, թե իբր ԵՄ դիտորդական առաքելությունը հետախուզական առաքելություն է
Զենք
Միլիարդավոր դոլարների զենք վաճառելուց բացի` էլ ո՞նց են պատերազմի ելքի վրա ազդում. ինչ զենքեր է վաճառել ՌԴ-ն Ադրբեջանին
Իլհամ
Մենք պետք է խաղաղություն հաստատենք Հարավային Կովկասում. Ալիև
Տաթևիկ
Ադրբեջանական հերթական կեղծիքը` իբր ՀՀ-ն պատերազմի է պատրաստվում
Գրոնո
ԵՄ ներկայացուցիչը Թուրքիայում բանակցել է Հարավային Կովկասի հարցի վերաբերյալ
Արաղչի
Բայրամովն ու Արաղչին քննարկել են տարածաշրջանային խնդիրները
Ստեփան
Մոռանալ Ցեղասպանությունը, հրաժարվել Արցախից. ինչ է իրենից ներկայացնում «իրական Հայաստան» ասվածը
Թրամփ Պուտին
Թրամփը ակնարկում է ֆինանսական հետևանքների մասին, եթե Ռուսաստանը հրաժարվի 30-օրյա հրադադարից
Ֆրանսիա
Ֆրանսիայի ՆԳ նախարարը շեշտադրել է հայ գերիների ազատ արձակման անհրաժեշտությունը
Վահե
Եթե Բաքվում պահվող մեր հայրենակիցների համար պայքարը չդրվի լուրջ հիմքի վրա, ապա կոչը զրո արժեք ունի
Եխ
Եվրախորհրդարանում քննարկվել է հայ գերիների վերաբերյալ հրատապ բանաձևը
կոչ
Հայ Առաքելական եկեղեցու Մեծ Բրիտանիայի թեմը հայ գերիների հարցով դիմել է Բրիտանիայի վարչապետին
Արման
Հայաստանը մերժում է միջանցքի տարբերակը, որի պարագայում անվտանգությունը ռուսները պիտի հսկեն. Արման Գրիգորյան
Ռուբեն
Ռուբեն Վարդանյանը հյուծվում է Բաքվում. Le Figaro
Ռուբեն
Հայտնի է` ովքեր են ցուցմունք տվել Ռուբեն Վարդանյանի դեմ
Հրթիռ
ՌԴ-ն հրթիռային հարված է հասցրել Օդեսայի նավահանգստին. օտարերկրացիներ են զոհվել
Միջ
Չինաստանը, ՌԴ-ն և Իրանը բանակցություններ կվարեն Թեհրանի միջուկային ծրագրի շուրջ
ԱԳՆ
Շվեյցարիայի գործադիր մարմինների կողմից արցախահայության վերադարձի վերաբերյալ համաժողովի մասին հայկական կողմին ուղղված առաջարկ չի եղել. ԱԳՆ
պուտին թրամփ
Թրամփը հույս ունի, որ ՌԴ-ն էլ կհամաձայնի հրադադարին․ Reuters
Մակրոն
Մակրոնը 30 երկրների զինվորականների կոչ է արել անվտանգության երաշխիքներ մշակել Ուկրաինայի համար
դատ
Ամերիկյան քրիստոնյա առաջնորդների կոալիցիան նամակ է հղել նախագահ Դոնալդ Թրամփին հայ գերիների հարցով
Տիգրան Աբրահամյան
Հայաստանյան կառավարիչները տեղեկատվական անվտանգության ապահովման իրենց գործառույթն ամբողջությամբ տապալել են` խիստ խոցելի դարձնելով մեր հասարակությանը․ Տիգրան Աբրահամյան
Գազա
Իսրայելի հարվածից Գազայում 8 մարդ է զոհվել
կեղծ
Հանրությանը հորդորում եմ չտրվել էմոցիաներին, սա մեր դեմ վարվող հիբրիդային պատերազմի մաս է. ադրբեջանագետ
Ռուբեն Վարդանյան
Ռուբեն Վարդանյանի կեղծ դատի ժամանակ այսպես կոչված «տուժածներ» են հայտնվել և «ցուցմունքներ տվել»
բանակց
Ավարտվել են Ուկրաինա-ԱՄՆ բանակցությունները. Ուկրաինան կդադարեցնի կրակը և անմիջապես կսկսի բանակցությունները
Ռուբեն Վարդանյան
Ռուբեն Վարդանյանը իր բողոքն է հայտնել դատավորների կոլեգիային
Կաթողիկոս
Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի հայրական հորդորով դիմել Ռուբեն Վարդանյանին՝ դադարեցնելու հացադուլը. 25 հայտնի կին խնդրանքով դիմել է Վեհափառին