Պատերազմն ու նորաձևությունը. ինչպես պատերազմները փոխեցին նորաձևության ընթացքը

Զինվորական հագուստն ունի հիշողություն, այն ապրածի կարևորությունն է, կարոտը, ուժը, վախերը, պայքարը, վերջիվերջո այն պատմություն է, դեռևս լսված, տեսնված, ուստի պատերազմ ապրած յուրաքանչյուր մարդ իր տան անկյունում պահած համազգեստ ունի, որ մի օր ցույց է տալու սերունդներին, գուցե խնամքով պահելու է, որ մի օր նորից հագնի, այդ անգամ իրեն յուրովի տեր զգալու միտումով:

20-րդ դարի համաշխարհային պատերազմներն արմատապես փոխեցին աշխարհը, այդ թվում՝ նորաձևության։ Հարմարավետությունն ու գործնականությունը դարձան հիմնական միտումները:

Նոր ի հայտ եկած ռազմական ոճն անմիջապես դարձավ դասական։ Զինվորական համազգեստի որոշ տարրեր տեղափոխվեցին քաղաքացիական հագուստի դաշտ:

Պատերազմների շնորհիվ կանայք ազատվեցին կորսետներից և սկսեցին տաբատ կրել։ Հատկապես պահանջկոտ մարդկանց համար նորաձևության դիզայներները ստեղծեցին ձեռքի պայուսակներ՝ հակագազերի համար առանձին գրպանով, և հատուկ կոստյումներ ռումբերի պահման համար։

Առաջին համաշխարհային պատերազմն արմատապես փոխեց կնոջ դերը հասարակության մեջ, ներառյալ նրա զգեստապահարանը: Մինչ տղամարդիկ ռազմաճակատում էին, կանայք տիրապետում էին նրանց մասնագիտությանը՝ աշխատելով շինարարությունում, գործարաններում, նրանք դիրիժորներ և ավտոբուսների վարորդներ էին, նույնիսկ որոշ ձեռնարկությունների մենեջերներ (այո, այն ժամանակների համար դա տարօրինակ էր):

Ժանյակներով, ասեղնագործությամբ ու զարդերով շքեղ հագուստը քիչ-քիչ զբաղեցրեց զգեստապահարանի հետին շարքերը:

Տեքստիլ արդյունաբերությունը սկսեց աշխատել պատերազմի կարիքների համար: Գործնականությունն ու հարմարավետությունը դարձան կանացի հագուստի հիմնական չափանիշներ, ինչն էլ հանգեցրեց կանանց նորաձևության առաջին հեղափոխական փոփոխությանը. ահա այսպես կիսաշրջազգեստներն ավելի կարճացան, ոտքն ամբողջությամբ փակող կիսաշրջազգեստը քիչ-քիչ բարձրացավ ծնկից վերև:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հանրաճանաչ կանացի կոստյումը բաղկացած էր լայն կիսաշրջազգեստից, որը չէր սահմանափակում շարժումը. նորաձև էին նաև սև, մոխրագույն, շագանակագույն կամ կապույտ պրակտիկ գործվածքներից պատրաստված զգեստները։ Նման հանդերձանքը կարելի էր կրել ամբողջ օրը՝ առանց հագուստ փոխելու անհրաժեշտության և նկատելի բծեր ստանալու վտանգի։ Եթե ​​նախկինում կինն առանց որևէ մեկի օգնության չէր կարող փոխել իր հագուստը, ապա այդ ժամանակ կանացի հագուստի ամրակները սկսեցին հայտնվել հագուստի առջևի մասում:

Կարճ կիսաշրջազգեստներին հաջորդեցին տաբատները՝ դառնալով համազգեստի մաս:

Առաջին համաշխարհային պատերազմը կանանց ազատեց նաև կորսետից, որի մետաղն օգտագործվեց պատերազմի կարիքների համար: «Պատերազմի ժամանակ ամերիկուհիների՝ կոշտ կորսետներից հրաժարվելը 28.000 տոննա պողպատ է ազատել, ինչը բավական է երկու ռազմանավ կառուցելու համար»,- իր զեկույցում գրել է ամերիկյան պատերազմի արդյունաբերության հանձնաժողովի անդամներից մեկը։

Այս շրջանում բարձր նորաձևության աշխարհում առաջին անգամ հայտնվեցին կին մոդելավորողները: Ամենավառ օրինակը Կոկո Շանելն է՝ լեգենդար փոքրիկ սև զգեստի հեղինակը:

Այն ստեղծվեց 1926 թվականին՝ հիմնվելով պատերազմի տարիներին տարածված կանացի հագուստի պարզության, գործնականության և բազմաֆունկցիոնալության մոդելային հայեցակարգի վրա։ Ծնկներին հասնող նման զգեստ կարելի էր կրել աշխատանքի, խնջույքի և պաշտոնական ընդունելության ժամանակ։ Այսօր փոքրիկ սև զգեստը տարբեր փոփոխություններ է կրում շատ մոդելավորողների հավաքածուներում։

Հարկ է նշել, որ տղամարդկանց վրա շատ ավելի քիչ է ազդել նորաձևության հեղափոխությունը. նրանք պատերազմի ժամանակ համազգեստ են կրել: Այնուամենայնիվ, Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ռազմական համազգեստի ձևավորման մոտեցումները փոխվեցին։ Մինչ այդ տարբեր տեսակի զորքեր ունեին տարբեր գույների համազգեստ՝ ձեռնամարտի ժամանակ իրենցը տարբերելու մյուսներից, ինչպես նաև հատուկ հրամանատարների համար՝ ըստ գույնի տարբերելու հետևակը, հեծելազորը և հրետանին: Փոքր սպառազինության և հրետանու զարգացումն արմատապես փոխել է պատերազմի մարտավարությունը և միասնության պահանջները։ Այդժամ համազգեստը պետք է լիներ ոչ վառ, անտեսանելի թշնամու համար և ավելի գործնական խրամատներում կրելու համար։ Ուստի Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ բոլոր մարտական ​​բանակներում ներդրվեցին այս պահանջներին համապատասխան համազգեստներ։ Առաջին անգամ գունային առումով աչքի ընկան միայն ֆրանսիացիներն իրենց կապույտ բաճկոններով և կարմիր տաբատներով։ Բրիտանացիներն իրենց հերթին 20-րդ դարի սկզբին անցան «պաշտպանիչ» խակի գույնի։ Ավելի ուշ նրանց օրինակին սկսեցին հետևել այլ բանակներ։

Բրիտանիայում 1941-1949 թվականներին եղել են հագուստ գնելու քարտեր։ Բացի դրանից՝ կառավարությունը խիստ նորմեր է մտցրել քաղաքացիական հագուստի կարման համար։ Տղամարդկանց հագուստի նկատմամբ կիրառվում էին մի քանի կանոններ՝ գրպանների սահմանափակ քանակ, կարգավորվող երկարությամբ վերնաշապիկներ՝ առանց կրկնակի մանժետների: Նույնիսկ կայծակաճարմանդները ենթակա էին սահմանափակումների:

1942 թվականին Մեծ Բրիտանիայում վաճառքի է հանվել «Utility» ապրանքանիշի քաղաքացիական հագուստը։ Այն արտադրվել է հատուկ պետական ​​ստանդարտներով, որոնք մշակվել են՝ հաշվի առնելով գործվածքների սահմանափակ տեսականին։ Նման հագուստ արտադրելու համար պետք է ավելի քիչ ժամանակ պահանջվեր, բայց որակի վերահսկողությունը պահպանվեր:

Որպեսզի նման ունիվերսալ հագուստով մարդիկ զինվորների նման չլինեին, ապրանքանիշի դիզայնի մշակման գործում ներգրավված էին հայտնի մոդելավորողներ։ Նրանց հանձնարարվել էր ստեղծել ոչ թանկարժեք, բայց միաժամանակ գրավիչ, ոճային ու բազմազան հագուստ։ Եվ նրանք արդարացրին բոլոր ակնկալիքները: Զգեստները, վերարկուները, բաճկոնները, տաբատները, պարզ գծերով և նվազագույն դեկորացիաներով վերնաշապիկները, որոնք ձևավորեց «Utility»-ն, արագորեն հայտնի դարձան Բրիտանիայից դուրս:

Բրիտանիայում ստեղծվեցին այսպես կոչված ոճային կոմբինեզոններ, որոնք կարելի էր արագ հագնել՝ օդային հարձակման ահազանգի ժամանակ ռումբերի ապաստարան հասնելու համար: Այս հագուստի կանացի մոդելները հետևի մասում ունեին հատուկ հատված, որը կարելի էր բացել պետքարան գնալու համար՝ առանց ամբողջ կոմբինեզոնը հանելու: ԱՄՆ-ում, իր հերթին, գործվածքների  սահմանափակումները հանգեցրին առանձին կանացի լողազգեստի՝ բիկինիի ծննդին։

Ստեղծագործական տրամադրություն դրսևորեց նաև քաղաքացիական բնակչությունը։ Վերջինս սկսեց վերաձևել օգտագործված և հին հագուստը. կանացի շապիկներից և կոստյումներից, մանկական զգեստներից ու վերարկուներից կարում էին տղամարդկանց կոստյումներ և վերնաշապիկներ, բարձի երեսներ ու ծածկոցներ, իսկ վարագույրներից՝ տոնական և հարսանյաց զգեստներ:

Ինչ վերաբերում է զինվորական համազգեստին, ապա պահպանվեց հարմարավետության և գործնականության միտումը։ Համազգեստը զարդարվեց բազմաթիվ գրպաններով, ինչը զինվորներին հնարավորություն տվեց ավելի շատ զինվորական պարագաներ կրելու։ Ի դեպ, որոշ փորձագետներ դեռ պնդում են, որ նացիստական ​​համազգեստը լավագույնն էր դիզայնի և գործնականության առումով: Այն կարվել է «Hugo Boss» նորաձևության ապրանքանիշի հիմնադիր Հյուգո Ֆերդինանդ Բոսսի գործարանում։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին տարբեր բանակներում կանանց համար վերջապես կարվեցին զինվորական համազգեստներ։ Կապույտ զինվորական համազգեստը մշակվեց բրիտանացի կանանց թագավորական ռազմածովային ծառայության և կանանց օժանդակ օդային ուժերի համար: ԱՄՆ-ի կանանց օժանդակ բանակի կորպուսի զինվորականները կրում էին շագանակագույն երանգ ունեցող բեժ ամառային համազգեստ, որը պատրաստված էր հատուկ շրթներկի գույնն ընդգծելու համար: Իսկ ձմեռային համազգեստը ձիթապտղի-մոխրագույն ու դեղնադարչնագույն էր։ Գերմանիայում անձնակազմի կանանց համազգեստը մոխրագույն էր, զինվորականը՝ շագանակագույն։ Խորհրդային միությունում բանակում ծառայած կանայք հագնում էին նույն «պաշտպանիչ» գույնի համազգեստը, ինչ տղամարդիկ։

Համաշխարհային պատերազմների ժամանակ ոչ միայն կանանց կիսաշրջազգեստներն էին կարճացել, այլև նրանց սանրվածքը։ Ոչ շատ հարմարավետ գլխարկների փոխարեն նորաձև էին դարձել չալմաներն ու գլխաշորերը։ Դրանց տակ հնարավոր էր թաքցնել չլվացած մազերը կամ սանրվածքի բացակայությունը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Բրիտանիայում հայտնվեց կանացի պայուսակների հատուկ դիզայն՝ հակագազերի համար նախատեսված առանձին գրպանով։ Քանի որ երկրում ավիահարվածների սպառնալիքի պատճառով հաճախ էին անջատում լույսերը, մոդայիկ դարձան տարբեր աքսեսուարներ, որոնք լույս էին արտացոլում կամ փայլում մթության մեջ։

Բացի թռիչքային բաճկոնից՝ նորաձև էին դարձել նաև օդաչուների համար նախատեսված հատուկ արևային ակնոցները։ Դրանք մշակել էր 1936 թվականին ամերիկյան «Bausch & Lomb» ընկերությունը, որը մասնագիտացել էր տարբեր օպտիկայի տարբեր տեսակների, այդ թվում՝ ռազմական, պատրաստման մեջ: Թեթև մետաղից պատրաստված ակնոցներն ունեին հատուկ ձև, որը հնարավորինս ծածկում էր աչքերն արևի ճառագայթներից։ Շուտով «Aviator» ակնոցներն այնքան հայտնի դարձան, որ ընկերությունը հատուկ գրանցեց «Ray-Ban» ապրանքանիշը դրանց համար: Այժմ այն ​​ակնոցների ամենահայտնի մոդելներից մեկն է աշխարհում։

Պատերազմի ճնշումը հագուստի արտադրության վրա զգալի էր:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Բրիտանիայում հագուստի առաջին նկատելի փոփոխություններից մեկը համազգեստ կրող մարդկանց թիվն էր՝ և՛ տղամարդկանց, և՛ կանանց: Բրիտանական բնակչության մոտ մեկ քառորդն իրավունք ուներ ինչ-որ համազգեստ կրելու զինված ուժերի, կանանց օժանդակ ուժերի կամ բազմաթիվ համազգեստավոր կամավոր ծառայություններից և կազմակերպություններից մեկում: Համազգեստի այս աճող պահանջարկը հսկայական ազդեցություն ունեցավ Բրիտանիայի տեքստիլ և հագուստի արդյունաբերության վրա:

Ե՛վ հումքը, և՛ աշխատուժը պետք է հեռացվեին քաղաքացիական արտադրությունից:

1940 թվականին «Battledress»-ը դարձել էր բանակի ստանդարտ դաշտային համազգեստ՝ փոխարինելով մինչ այդ գործածվող ծառայողական հագուստին: 1940 թվականի մարտական ​​զգեստը  երբեմն կոչվում էր «օգտակար օրինակ», քանի որ դրա դիզայնը փոփոխվել էր, որպեսզի արտադրությունն ավելի արդյունավետ դարձներ:

Իսկ ինչ վերաբերում էր կանանց, նրանց դեռ խրախուսվում էր պատշաճ «արտաքին տեսք ունենալ»:

Պատերազմի ժամանակ Բրիտանիայում «ոչ նորաձև» էր դարձել ակնհայտ ցուցադրական հագուստ կրելը, սակայն կանանց հաճախ խնդրում էին թույլ չտալ, որ «չափանիշները» վերջնականապես փոխվեն: Մտավախություն կար, որ արտաքինի նկատմամբ հետաքրքրության բացակայությունը կարող է լինել անբարոյականության նշան, ինչը կարող է վնասակար ազդեցություն ունենալ պատերազմի ելքի վրա: Կանանց բարոյահոգեբանական վիճակի վերաբերյալ կառավարության մտահոգությունը հիմնական գործոնն էր, որը նպաստեց կոսմետիկայի արտադրությունը շարունակելուն, թեև շատ քիչ քանակությամբ:

Կոսմետիկայի շատ ընկերություններ սկսեցին արտադրել պատերազմական գոտում անհրաժեշտ իրեր. «Coty»-ն, օրինակ, հայտնի էր դիմափոշու և օծանելիքի արտադրությամբ, բայց նաև պատրաստում էր ոտքերի համար նախատեսված փոշի և հակագազային քսուք: