1921 թվականի այս օրը Սողոմոն Թեհլիրյանը ոչնչացրեց Թալեաթին

102 տարի առաջ այս օրը՝ 1921 թ․ մարտի 15-ին, հայ վրիժառու Սողոմոն Թեհլիրյանը ոչնչացրեց Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչ և պատասխանատու Թալեաթին։ 

Սողոմոն Թեհլիրյանը (1896-1960 թթ.) իրավամբ «Հատուկ գործի» (ավելի հայտնի՝ որպես «Նեմեսիս» գործողություն) ամենահայտնի դեմքն է: Նախքան վերջինիս մեջ ներգրավվելը Ս. Թեհլիրյանը, չնայած երիտասարդ տարիքին, անցել էր մարտական հարուստ ուղի՝ դառնալով ազգային-ազատագրական պայքարի ականավոր գործիչների՝ Զորավար Անդրանիկի, Սեբաստացի Մուրադի, Կայծակ Առաքելի, Սեպուհի և այլոց զինակից ընկերը։

Մահապատժի իրագործման օրը պատահական չէր ընտրված. ռուս-թուրքական կոնֆերանսում (1921 թ. փետրվարի 26-մարտի 16), առանց հայկական կողմի մասնակցության, որոշվում էր պատմականորեն հայկական տարածքների հարցը:

1921 թ. մարտի 15-ի առավոտյան Բեռլինի Հարդենբերգ փողոցում Ս. Թեհլիրյանն ատրճանակով գնդակահարեց Հայոց ցեղասպանության գլխավոր պատասխանատուին՝ Թալեաթ փաշային:

Քանի որ Թեհլիրյանը չէր տիրապետում գերմաներենին, դատարանում նրան առաջարկեցին հարցաքննվել թուրքերենով: Սակայն Թեհլիրյանի պահանջով հարցաքննությունը կատարվեց հայ թարգմանչի միջոցով:

Դատարանն անմեղ ճանաչեց հայ վրիժառուին։

«Ես մարդ եմ սպանել, բայց մարդասպան չեմ»,- ասել է Սողոմոն Թեհլիրյանը:

Ի՞նչ էր «Նեմեսիսը»

1919 թ. աշնանը Երևանում կայացած Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության 9-րդ ընդհանուր ժողովը խիստ գաղտնի պայմաններում ԱՄՆ-ում Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչի՝ Արմեն Գարոյի ղեկավարությամբ  հիմք դրեց «Հատուկ գործին»՝ հայերի կոտորածների կազմակերպիչներին և իրագործողներին հայտնաբերելու և ոչնչացնելու հատուկ գործողությանը։

Հատուկ գործը փաստացի ղեկավարում էին Արմեն Գարոն և Շահան Նաթալին՝ գաղափարական կազմակերպիչը։

1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպող և իրականացնող ոճրագործներին պատժելու հիմնական գործողությունն ավելի հայտնի է «Նեմեսիս» հավաքական անվամբ։