Պաղեստինա-իսրայելական հակամարտության հետևանքով կողմերի զոհերի և վիրավորների թիվը

Պատմական ակնարկ

Պաղեստինա-իսրայելական թնջուկը նորագույն պատմության ամենատևական և արյունալի՝ արաբ-իսրայելական հակամարտության առանցքն է, ինչպես նաև՝ առանձին բաղադրիչը։ Իրավաքաղաքական առումով հակամարտությունը սկզբնավորվել է ՄԱԿ-ի ԳԱ կողմից 1947 թ. նոյեմբերի 29-ին 181 (II) բանաձևի ընդունումից հետո՝ Պաղեստինում բրիտանական մանդատի դադարեցման և նրա տարածքում հրեական ու արաբական անկախ պետությունների ստեղծման վերաբերյալ։ Համաշխարհային կրոնական նշանակության Երուսաղեմ ու Բեթղեհեմ քաղաքներն էլ գտնվելու էին միջազգային վերահսկողության ներքո։ 1948թ. մայիսի 14-ին Իսրայել պետության հռչակումից հետո սկսված առաջին արաբ-իսրայելական պատերազմի(պատերազմի երկրորդ փուլը) հետևանքով Պաղեստինում արաբական պետության համար նախատեսված շրջաններից Հորդանան գետի Արևելյան ափն անցավ Տրանսհորդանանի թագավորության վերահսկողության տակ, իսկ Գազայի հատվածը՝ Եգիպտոսի։ Այսինքն՝ հատկապես արաբական երկրների հակաիսրայելական ծայրահեղական դիրքորոշումը Պաղեստին պետության ձևավորման գործընթացի տապալման պատճառ դարձավ։

Այս իրավիճակը սկզբունքորեն փոխվեց 1967թ. արաբ-իսրայելական «Վեցօրյա» պատերազմի հետևանքով, երբ Իսրայելը Հորդանանից և Եգիպտոսից գրավեց Պաղեստին պետության համար նախատեսված տարածքները՝ դառնալով դրա ստեղծման միակ խոչընդոտը։

Իսկ 1973 թ. «Դատաստանի օրվա» պատերազմից հետո ամերիկյան «քայլ առ քայլ» մոտեցման և վճռորոշ միջնորդության արդյունքում 1978-1979թվականներիցարդեն արաբ-իսրայելական հակամարտությունը տրոհվեց առանձին ճյուղերի՝ եգիպտա-իսրայելական, հորդանանա-իսրայելական, սիրիա-իսրայելական, լիբանանա-իսրայելական, պաղեստինա-իսրայելական և այլն: Առաջին երկու ճյուղերի խնդիրը կարգավորվել է դարձյալ ԱՄՆ-ի առանցքային միջնորդությամբ կայացած Եգիպտոս-Իսրայել, Հորդանան-Իսրայել հաշտության պայմանագրերի շնորհիվ։

Իրենց ակտիվությամբ և պայթյունավտանգ բնույթով հատկապես առանձնանում են հակամարտության միջուկը հանդիսացող Պաղեստինյան հիմնախնդիրը և Երուսաղեմի հիմնահարցը, որոնց առավել սուր ռազմական դրսևորումներն արձանագրվել են 1987 և 2000 թվականների ինթիֆադաների(ապստամբություն) տեսքով։ Այս հիմնախնդիրն որակական նոր շրջափուլ թևակոխեց 1994 թվականից՝ Պաղեստինյան Ինքնավարության (այսուհետև՝ ՊԻ) ձևավորմամբ։ Իր հերթին պաղեստինա-իսրայելական հիմնախնդիրը բովանդակային առումով 2 ճյուղի բաժանվեց 2007 թվականից, երբ դրանից 1 տարի առաջ տեղի ունեցած համապաղեստինյան խորհրդարանական ընտրություններից հետո ՊԻ տարածքը բաժանվեց պաղեստինյան մրցակից ուժերի կողմից վերահսկվող առանձին գոտիների։ Հորդանան գետի Արևմտյան ափում շարունակում է իշխել ՊԻ ղեկավար Մահմուդ Աբասի գլխավորած «ՖԱԹՀ» կազմակերպությունը, Գազայի հատվածում՝ «ՀԱՄԱՍ» շարժումը, որը մի շարք երկրների կողմից ճանաչվել է որպես ահաբեկչական խմբավորում։