Բաքուն սրում է Մոսկվայի հետ հարաբերությունները, ՌԴ-ն՝ կորցնում ազդեցությունը նախկին ԽՍՀՄ երկրներում. The Guardian

Ադրբեջանը սրում է Կրեմլի հետ իր դիմակայությունն ադրբեջանական մարդատար ինքնաթիռի կործանման ֆոնին, ինչն ընդգծում է Ռուսաստանի ազդեցության նվազումը նախկին Խորհրդային Միությունում: Այս մասին գրել է The Guardian-ը:
Հիշեցնենք, որ դեկտեմբերի 25-ին Ղազախստանի Ակտաու քաղաքի մերձակայքում Ռուսաստանի հարավից Կասպից ծովով անցնելուց հետո Ադրբեջանի ավիաուղիների ինքնաթիռի վթարի հետևանքով զոհվել է 38 մարդ: Միջադեպից հետո Ադրբեջանի ավտորիտար նախագահ Իլհամ Ալիևը մեղադրել է Ռուսաստանին իր հակաօդային պաշտպանությամբ ինքնաթիռը պատահաբար խոցելու մեջ և քննադատել Մոսկվային օրերով հարցը «լռեցնելու» փորձի համար, ինչը, ըստ նրա, «զարմացում, ափսոսանք և արդարացի վրդովմունք» է առաջացրել Բաքվում։

Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը «հազվագյուտ» ներողություն է խնդրել «ողբերգական միջադեպի» համար, բայց չի ընդունել Ռուսաստանի պատասխանատվությունը: Դրանից հետո մի քանի շաբաթների ընթացքում Մոսկվան պայքարել է իր հարավային սահմանին գտնվող երկրի հետ լարվածությունը թուլացնելու համար: Օրերս, սակայն, Ադրբեջանի կառավարության հետ կապ ունեցող լրատվական գործակալությունը, հայտնել է, որ Բաքուն պատրաստվում է դիմել «միջազգային դատարան»՝ Ռուսաստանի կողմից ինքնաթիռի ենթադրյալ խոցման կապակցությամբ:

«Փաստեր և ապացույցներ են հավաքվում, և նախապատրաստական աշխատանքներ են տարվում միջազգային դատարան դիմելու համար», – նշվել է հոդվածում, որը հագեցած է Մոսկվայի «պատասխանատվությունից խուսափելու» կատաղի մեղադրանքներով, գրել է The Guardian -ը:

Ադրբեջանական գործակալությունը հավելել է, որ եթե Մոսկվան բացահայտ չընդունի մեղքը և չվերցնի պատասխանատվությունը, Բաքուն հետագա քայլեր կձեռնարկի։ Հոդվածը, որը դիտորդները կարծում են, որ կարող էր հրապարակվել միայն խստորեն վերահսկվող Ադրբեջանի տեղական իշխանությունների հավանությամբ, հնչել է Ղազախստանի պաշտոնյաների զեկույցից մեկ օր անց, որտեղ ասվում էր, որ ինքնաթիռը արտաքին վնաս է կրել և անցքերով լի է իր ֆյուզելաժում: Զեկույցում չի նշվում, թե ինչն է վնաս պատճառել, այդ թվում՝ ինքնաթիռի կայունացուցիչներին, հիդրոտեխնիկային և հարդարման համակարգերին: Մոսկվայի շարունակվող լռությունը հիասթափեցրել է Ադրբեջանի պաշտոնյաներին: «Մենք ակնկալում էինք, որ Ռուսաստանը հրապարակավ կստանձնի ինքնաթիռը խոցելու պատասխանատվությունը և փոխհատուցում կհատուցի զոհերին», – հայտնել է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության աղբյուրն անանունության սկզբունքով՝ ազատ խոսելու համար:

«Փոխարենը, Ռուսաստանը պարզապես անտեսում է վթարը՝ հուսալով, որ այն կվերանա: Դա արհամարհական է, նրանք մեզ վերևից են նայում»,- հավելել է աղբյուրը։ Լարվածությունն ավելի բացահայտ դարձավ, երբ Ադրբեջանը Մոսկվային հրամայեց փակել Բաքվում գտնվող «Ռուսական տուն» մշակութային կենտրոնը: Վայրը շահագործում է «Ռոսսոտրուդնիչեստվոն»՝ ռուսական դաշնային գործակալությունը, որը լայնորեն դիտվում է որպես ռուսական փափուկ ուժի միջոց և հաճախ կասկածվում է որպես լրտեսության և գաղտնի գործողությունների ճակատ: Միաժամանակ ադրբեջանական պետական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ Բաքուն ոչ ռազմական օգնության հազվագյուտ խմբաքանակ է ուղարկել Ուկրաինային աջակցելու համար:

Մոսկվայի վեճը Բաքվի հետ տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանը սկսում է կորցնել իր դիրքերը նախկին տարածքում: Պուտինի ներխուժումն Ուկրաինա մեծացրել է որոշ երկրներում ռուսական ագրեսիայի հանդեպ վախը և ստիպել նույնիսկ իր դաշնակիցներին վերանայել Մոսկվայի՝ որպես կայուն գործընկերոջ դերը: Թուլացած և զբաղված լինելով Ուկրաինայում իր պատերազմով՝ Ռուսաստանն ավելի ու ավելի է դիտվում որպես անհուսալի դաշնակից և անվտանգության երաշխավոր,նշվել է հոդվածում: Նշվել է նաև, որ «Ադրբեջանի վաղեմի մրցակիցը՝ Հայաստանը, հրապարակավ խզել է հարաբերությունները Կրեմլի հետ այն բանից հետո, երբ ռուսական խաղաղապահ ուժերը չեն կարողացել խոչընդոտել Ադրբեջանին 2023 թվականին իր զորքերը ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղը վերահսկողության տակ վերցնելու»:

«Հայաստանը դարձել է առաջին երկիրը, որը դուրս է եկել ( խմբ. դե յուրե ոչ թե դուրս է եկել, այլ սառեցրել է անդամակցությունը) Ռուսաստանի գլխավորած ռազմական դաշինքից՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ)՝ աջակցության համար դիմելով Արևմուտքին և Իրանին։ Անցյալ շաբաթ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույնիսկ ազդարարել է ԵՄ-ին անդամակցելու իր մտադրության մասին։

Հարևան Վրաստանում՝ կովկասյան երրորդ երկրում, տասնյակ հազարավոր մարդիկ ամիսներ շարունակ փողոց են դուրս գալիս Մոսկվայի հետ կառավարության ենթադրյալ մտերմության պատճառով: «Երկար ժամանակ թվում էր, թե Ադրբեջանը հակասում էր այդ միտումին, երբ Ալիևն ու Պուտինը մտերմացան՝ միավորված իրենց ավտորիտար և ոչ լիբերալ հայացքներով», – նշվել է հոդվածում:

Այնուամենայնիվ, Մոսկվայի արձագանքն ինքնաթիռի կործանմանը «լուրջ լարել է հարաբերությունները», հայտնել է աղբյուրը Ադրբեջանի արտաքին քաղաքական կառույցից։

Միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանի հաստատակամ հռետորաբանությունն ազդարարում է, որ 2023 թվականին Հայաստանի նկատմամբ տարած հաղթանակով ոգևորված Բաքուն գնալով պատրաստ է մարտահրավեր նետել Մոսկվային՝ երբեմնի գերիշխող տարածաշրջանային տերությանը:

Ադրբեջանի վստահությունը սնուցվում է նաև Արևմուտքի կողմից ռուսական էներգիայի մերժումից ստացված տնտեսական եկամուտներով, քանի որ ԵՄ-ը դիմել է Ադրբեջանին՝ օգնելու նվազեցնել Մոսկվայի հանածո վառելիքից նրա կախվածությունը: Այնուամենայնիվ, Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը մնում են տնտեսապես և քաղաքականապես խորը փոխկապակցված, և դիտորդները զգուշացնում են վերջնական պառակտում չհայտարարելու մասին: Ադրբեջանը վերջին տարիներին ամրապնդել է իր տնտեսական կապերը Ռուսաստանի հետ, ընդ որում՝ Մոսկվան ավելի ու ավելի է ապավինում Ադրբեջանին՝ որպես կարևոր տարանցիկ հանգույցի: Կարևորելով իրենց ընդհանուր շահերը՝ Մոսկվայում ոմանք կարծում են, որ Ռուսաստանի ներողությունը կարող է թուլացնել լարվածությունը: «Ադրբեջանն ամբողջությամբ գոհ չէ ինքնաթիռի կործանմանը ռուսական իշխանությունների արձագանքից։ Փաստն այն է, որ բացարձակապես պարզ է, որ ինքնաթիռը խոցվել է ռուսական հակաօդային պաշտպանության կողմից, իհարկե, սխալմամբ, բայց, այնուամենայնիվ, խոցվել է», – նշել է Կրեմլին մոտ կանգնած ռուս քաղաքական վերլուծաբան Սերգեյ Մարկովը:

«Ակնհայտ է, որ Բաքուն կշարունակի պատճառներ փնտրել Ռուսաստանի հետ լարվածությունը սրելու համար», – գրել է պաշտպանության նախարարության հետ կապ ունեցող ռուս ռազմական վերլուծաբան Միխայիլ Զվինչուկը: Նրա խոսքով՝ «Ազալ» ինքնաթիռի կործանումը պարզապես պատրվակ է ծառայել նախկինում թաքնված դժգոհությունները ուժեղացնելու համար:

Թարգմանությունը՝ ABC MEDIA -ի