ԱՄՆ-ն չպատժեց Հայաստանին, բայց վերահսկողությունը վերցրեց իր ձեռքը. Արա Պապյան

Նախօրեին Հայաստանում էր ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնական Ջեյմս Օ՛Բրայենը` գլխավորելու հայ-ամերիկյան ռազմավարական երկխոսության հանդիպումը: Ամերիկացի պաշտոնյան նաև հանդիպումներ ունեցավ ՀՀ վարչապետի և արտաքին գործերի նախարարի հետ: Ինչո՞վ էր այս այցը հատկանշական, և ի՞նչ զարգացումներ կարող են հետևել դրան, «Դետք»-ը հարց ուղղեց քաղաքագետ Արա Պապյանին:

Մեր զրուցակցի խոսքով` ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Օ՛Բրայենի այցը կարևոր էր, որովհետև սրանով ամերիկացիները ցույց տվեցին, որ Հայաստանի Հանրապետությունը (ոչ թե իշխանությունները) որոշակի կարևորություն ունի իրենց համար:

«Այցի ժամանակահատվածն էլ, կարծում եմ, պատահականորեն ընտրված չէր, որովհետև, ըստ էության, նույն օրը Ալիևը մեկնել էր Անկարա, այնտեղ հանդիպել Էրդողանի հետ, ապա Ֆիդանը մեկնել էր ՌԴ և հանդիպել բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ: Այսինքն` մենք տեսնում ենք, որ տեղի է ունենում տարածաշրջանում ազդեցության ոլորտների, հարաբերությունների և այլնի որոշակի վերաբաշխում: Կարելի է ասել` Թուրքիան ու Բաքվի Հանրապետությունը (խմբ.) ավելի սերտանում են Ռուսաստանի հետ, և, բնականաբար, ԱՄՆ-ն էլ փորձում է Հայաստանի հետ սերտացնել հարաբերությունները:

Այդ ուղղությամբ կա առաջընթաց, բայց ես կասեի, որ դա բավարար չէ, որովհետև ի՞նչ ունենք գործնականում. ունենք մի փաստաթուղթ` ստորագրված մաքսային տեղեկատվության փոխանակման վերաբերյալ, այսինքն` իրենք պետք է իմանան, թե մենք ինչ ենք ներմուծում ու արտահանում, և սա, ես կասեի, կապում եմ ամերիկյան մամուլում հնչած այն մեղադրանքների հետ, որ Հայաստանը ներմուծում է Ռուսաստանի համար արգելված ապրանքներ, մասնավորապես չիպեր, և արտահանում է Ռուսաստան: Հիմա ԱՄՆ-ն, առանց պատժելու Հայաստանին, որովհետև կարող էին մեր երկիրը գցել սև ցուցակի մեջ և ընդհանրապես չծախել այդ ապրանքները, վերահսկում է ՌԴ արտահանումը: Եթե պարզվի, որ Հայաստան ինչ-որ բան է ներմուծվել, որը հետո արտահանվել է, ակնհայտ է, որ այդտեղ խնդիր կա»,- ասաց Պապյանը:

Ջեյմս Օ՛Բրայենի այցի ժամանակ խոսվեց նաև ռազմավարական համագործակցության մասին, դա ի՞նչ է իրենից ներկայացնում: Արա Պապյանի դիտարկմամբ` դա գործիք է, որն էլի լավ է, սակայն շատ կարևոր է, թե ինչ բովանդակություն կունենա, որովհետև դու կարող ես ունենալ հանձնաժողով, և արդյունք չլինի, բայց կարող ես նաև արդյունավետ աշխատել, այսինքն` դա վերջնական փաստաթուղթ չէ, այլ գործիքի ստեղծում: 

«Ընդհանուր, այցը Հայաստանի համար գնահատում եմ դրական: Բնական է, որ իշխանությունները սա կփորձեն շահարկել, թե տեսեք, ինչ լավ հարաբերություններ ունենք Արևմուտքի հետ, բայց պետք է ասեմ, որ սա ոչ թե շնորհիվ մեր իշխանությունների վարած քաղաքականության է, այլ ի հեճուկս այդ քաղաքականության, որովհետև ամեն պարագայում Արևմուտքն ունի որոշակի շահեր և գործում է այդ շրջանակում»,- նշեց քաղաքագետը: 

Մեր զրուցակցից հետաքրքրվեցինք, թե ԱՄՆ պաշտոնյայի այցը ներառո՞ւմ էր նաև տարածաշրջանային խնդիրներ` հաշվի առնելով, որ այս օրերին ակտիվ զարգացումներ են Հայաստանի հարևանությամբ` Վրաստանում և Իրանում: Պապյանը նշեց, որ Արևմուտքը Հարավային Կովկասն առաջին հերթին դիտարկում է որպես տարածաշրջան, բայց անկախ դրանից` Հայաստանն ու Վրաստանը հաճախ դիտարկվում են մի փաթեթում: 

«Ամերիկյան տեսանկյունից, բնականաբար, Վրաստանում բարդություններ կան, ամեն դեպքում Վրաստանն արդեն սպառնալիքներ է ստացել Արևմուտքից, որ կվերանայեն ԵՄ թեկնածուի կարգավիճակը, ինչպես նաև վիզաների ազատականացման հարցը, և կա նաև հակառակ խոսակցությունը, թե Հայաստանի համար հնարավոր է ազատականացնեն վիզաները: Նրանք իրականացնում են «բլիթի և մտրակի քաղաքականություն», ինչ-որ բանով շահագրգռում են, ինչ-որ բանով` սպառնում: 

Այստեղ պետք է ավելացնենք նաև Իրանի հարցը, որովհետև ամերիկյան ավելի մեծ շահերի տեսանկյունից, մասնավորապես, Չինաստանի դեմ հնդկական հակակշիռ ստեղծելու պարագայում, Իրանի դերը մեծ է: Վերջին շրջանում որոշակի լուրեր եղան Իրանի և Ռուսաստանի հարաբերությունների վերաբերյալ, կարծում եմ` իրավիճակն ավելի հստակ կլինի նախագահական ընտրություններից հետո, սակայն, կարճ ասած, Իրանի դերը վճռորոշ է Հարավային Կովկասի ճակատագրի համար, իսկ Հարավային Կովկասում էլ Վրաստանը կարևոր է մեզ համար»,- ընդգծեց Արա Պապյանը: